Giá thịt lợn tăng mạnh và dự báo sẽ còn tăng cao vào dịp Tết do nhu cầu sử dụng thịt lợn chế biến các món ăn ngày Tết của người dân tăng. Thế nhưng, những người chăn nuôi lợn cả nước nói chung, trên địa bàn tỉnh nói riêng chẳng còn niềm tin và tài chính để tái đàn khi 3 năm qua, họ hết chịu cảnh giá thịt lợn xuống thấp kỷ lục lại đến dịch lợn tai xanh và hiện thì “cơn bão” dịch tả lợn châu Phi vẫn chưa đi qua.
Người dân trắng tay vì dịch
Xã Nguyệt Đức, huyện Yên Lạc là địa phương dẫn đầu tỉnh về chăn nuôi lợn. Nếu trước đây về xã, nhất là đến khu vực chăn nuôi tập trung của các hộ dân ở khu Đồng Nắng, chúng tôi luôn thấy cảnh tất bật và cả những nụ cười rạng ngời của các hộ chăn nuôi vì lợn khỏe mạnh, sinh trưởng phát triển tốt, bán được giá thì 3 tháng nay, dịch tả lợn châu Phi tràn qua đã làm hơn 90% số lợn toàn xã bị chết, khiến không ít hộ rơi vào cảnh trắng tay, nợ nần.
Ông Sơn xót ruột nhìn 4 dãy chuồng nuôi bỏ không
Ông Tạ Văn Thược - hộ có số lợn phải tiêu hủy nhiều nhất tỉnh với gần 1.000 con mệt mỏi cho biết: Gia đình ông có hơn 20 năm chăn nuôi lợn, với 5 dãy chuồng, duy trì nuôi đều đặn 100 lợn nái, 500-600 lợn thịt và từ 200-300 lợn con. Dù luôn chủ động làm tốt công tác phòng trừ dịch bệnh, bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng nhằm tăng sức đề kháng cho đàn lợn nhưng trong 2 tháng 6, 7 vừa qua, trại nuôi của gia đình ông cũng không thoát khỏi sự càn quét, hoành hành của dịch tả lợn châu Phi, gần 1.000 con lợn cứ lần lượt chết. “Hơn 20 năm tôi duy trì thói quen ăn, ngủ tại trại chăn nuôi để theo dõi, chăm sóc đàn lợn, giờ mỗi lần thức giấc, nhìn ra 5 dãy chuồng trắng xóa vôi bột không còn bóng dáng con lợn nào, cảm giác buồn vô cùng. Thế nhưng, trong thời điểm hiện tại, gia đình tôi chưa dám tái đàn, một phần vì dịch bệnh chưa đi qua, một phần vì nợ ngân hàng hơn 1 tỷ đồng chưa có tiền trả chứ chưa nói đến tiền để cải tạo, đầu tư chuồng trại, mua con giống”- ông Thược cho biết.
Cũng xót ruột vì chưa biết lấy tiền đâu để trả nợ hơn 1 tỷ đồng cho ngân hàng, ông Nguyễn Văn Sơn, khu Đồng Nắng cho biết, gia đình ông đầu tư xây dựng chuồng trại chăn nuôi quy mô lớn từ năm 2003, với 4 dãy chuồng, duy trì nuôi từ 30-40 lợn nái, 300-400 lợn thịt. Toàn bộ kinh phí đầu tư xây dựng chuồng trại, mua con giống trên 1 tỷ đồng đều vay từ ngân hàng. Sau 5 năm nuôi, gia đình ông đã trả được hết nợ ngân hàng và bắt đầu có tiền để dành xây dựng nhà cửa và nuôi 4 con ăn học. Tuy nhiên, 3 năm trở lại đây, gia đình ông lại phải vay lãi ngân hàng để có tiền mua cám, mua thuốc phòng trừ dịch bệnh. Điều đáng buồn nhất là sau hơn 1 năm lợn rớt giá, người chăn nuôi lại phải gồng mình đối phó với dịch tả lợn châu Phi. Nhìn 280 con lợn đến kỳ xuất chuồng và cả 30 con lợn nái nằm chết chồng đống lên nhau, vợ chồng ông gần như ngã quỵ, không thiết tha gì ăn uống vì lo không biết lấy tiền đâu để trả nợ ngân hàng, để nuôi 4 con ăn học và khôi phục chăn nuôi.
Theo ông Sơn, đến thời điểm này, gia đình ông đã được Nhà nước hỗ trợ trên 100 triệu đồng. Với số tiền này, ông đã trả các đại lý cám 50 triệu, còn 50 triệu mua gần 1.000 con gà về nuôi. “Nghe thông tin giá thịt lợn đang tăng vọt từng ngày và nhìn 4 dãy chuồng lợn để không 2 tháng nay, chúng tôi xót ruột lắm nhưng không thể tái đàn vào thời điểm này vì dịch bệnh vẫn chưa qua và không thể vay tiền ở đâu được nữa khi anh em, bạn bè đều thua lỗ vì chăn nuôi và cả tiền lãi, tiền gốc ngân hàng trên 1 tỷ đồng chưa trả được".
Theo thống kê của UBND xã Nguyệt Đức, đến nay, dịch tả lợn châu Phi xảy ra ở cả 11/11 thôn, với 168 hộ/326 hộ chăn nuôi quy mô lớn bị dịch. Toàn xã chỉ còn khoảng 1.000 con lợn, giảm trên 10.000 con so với thời điểm đầu năm. Ông Tạ Hồng Thắng, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã cho biết: "4 tháng nay, cả xã đều phải “vật lộn” với dịch tả lợn châu Phi. Mặc dù các hộ dân đều rất cố gắng và luôn chủ động trong công tác phòng dịch nhưng vẫn có đến trên 90% lợn chết, với gần 7.500 con, trọng lượng tiêu hủy trên 530 tấn. Đặc biệt, sau gần 30 ngày không có lợn bị chết, chúng tôi tưởng được “thở phào” dịch bệnh đã đi qua thì ngày mùng 6/10 vừa qua lại xuất hiện ổ dịch mới tại khu Minh Tiến với 2 con lợn chết."
Theo ông Thắng, đến thời điểm này, địa phương đã chi trả 2 đợt tiền hỗ trợ cho các hộ dân, với số tiền trên 11 tỷ đồng. Trước những diễn biến phức tạp của dịch tả lợn châu Phi và để bà con từng bước khôi phục, chuyển đổi mô hình chăn nuôi, tháng 7 vừa qua, UBND xã Nguyệt Đức đã đầu kinh phí tổ chức cho trên 50 hộ đi tham quan một số mô hình phát triển chăn nuôi ở Hải Dương. Sau tham quan, một số hộ trên địa bàn đã chuyển sang nuôi gà, nuôi bò, nuôi dê. Tuy nhiên, thế mạnh của Nguyệt Đức vẫn là chăn nuôi lợn nên nhiều hộ dân đang cố gắng cầm cự, cải tạo lại chuồng trai, chờ dịch tả lợn châu Phi đi qua để tái đàn.
Còn với xã Cao Minh, thành phố Phúc Yên, từ ổ dịch đầu tiên xuất hiện ngày 10/4/2019 và trong tháng 9 vẫn có 3 hộ có lợn chết vì dịch tả lợn châu Phi đã khiến cả chính quyền và các hộ chăn nuôi dân vô cùng mệt mỏi. Bởi công tác rập dịch, phòng chống, kiếm soát dịch và tiêu hủy những con lợn chết rất khó khăn. Ông Nguyễn Xuân Vĩnh, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã cho biết: Toàn xã có 142 hộ chăn nuôi lợn với khoảng 13.000 con, trong đó có trên 10 hộ chăn nuôi quy mô lớn từ 100 con trở lên. Chăn nuôi lợn đóng vai trò rất quan trọng, chiếm 30% cơ cấu kinh tế địa phương. Hiện toàn xã còn khoảng gần 10.000 con lợn... Từ ngày 10/4 đến tháng 9/2019, địa phương đã tiêu hủy trên 2.315 con với trọng lượng 196 tấn, trong đó có hàng chục hộ phải tiêu hủy từ 6 đến 8 lần. Để giảm bớt những thiệt hại do dịch tả châu Phi gây ra, UBND xã Cao Minh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn bà con cách phòng chống dịch bệnh; kiểm soát nghiêm ngặt việc buôn bán, giết mổ lợn và cương quyết không cho các hộ dân tái đàn trong thời điểm hiện nay.
Ông Dương Quỳnh Nguyên, thôn Cao Quang, một trong những hộ thành công trong công tác phòng dịch và chưa bị dịch tả lợn châu Phi cho biết: Trại nuôi của gia đình ông nằm giữa vùng dịch, gần 10 hộ chăn nuôi quanh trại đều trắng chuồng vì dịch và cánh vài chục mét là khu tiêu hủy lợn chết của xã. Chống chọi và giữ được đàn lợn đến thời điểm này, gia đình ông không những tổn hao nhiều công sức mà cả nguồn lực tài chính, thậm chí còn phải bù lỗ. Tính từ tháng 4 đến nay, ngoài số tiền gần 30 triệu đồng mua lưới chắn xung quanh trại, mỗi ngày gia đình bỏ ra từ 5-10 triệu đồng tiền thức ăn cho 100 nái, 500 lợn thịt và gần 300 lợn con. Ngoài ra còn phải đầu tư từ 700.000 -800.000 đồng/ngày để mua vôi, thuốc sát trùng phòng dịch. “Gần 6 tháng chống chọi với dịch tả lợn châu Phi, gia đình ông đã vay mượn ngân hàng gần 2 tỷ đồng. Hơn nửa tháng nay, giá thịt lợn tăng lên chóng mặt thì lợn chưa đến kỳ xuất. "Chăn nuôi vô cùng vất vả và bếp bênh nên dù không bị dịch bệnh và lợn được giá nhưng gia đình tôi sẽ không tái đàn vì không thể cầm cự, có tiền mua thức ăn, mua thuốc phòng chống dịch”- ông Nguyên nói.
Chuồng nuôi lợn được chị Kim quây lại nuôi gần 100 con gà
Gia đình chị Nguyễn Ngọc Kim, thôn Xuân Hòa 2 vừa làm máy xát vừa chăn nuôi. Trước đây máy xát phải chạy suốt ngày đêm mới kịp nghiền ngô, cám cho các hộ chăn nuôi. Tuy nhiên, mấy tháng nay, máy xát dường như đắp chiếu bỏ đấy vì lợn trong dân chết gần hết do dịch tả lợn châu Phi. 10 con nái và gần 50 lợn thịt của gia đình chị cũng bị chết vì loại dịch tả này. Lợn chết hết, máy xát bỏ không, chị đành quây, che chắn các chuồng nuôi lợn thành chuồng nuôi gần 100 con gà.
Nước mắt chảy dài trên khuôn mặt gầy rộc, chị Kim cho biết, từ hơn 100 triệu dồng tích cóp và gần 500 triệu đồng vay ngân hàng, đầu năm 2018, vợ chồng chị đã đầu tư xây 2 chuồng nuôi lợn và mua máy xát. Đến nay, vốn chưa thu hồi được, lợn chưa bán được lứa nào thì chết hết, vợ chồng chị trắng tay và không biết lấy gì để trả lãi ngân hàng hàng tháng.
Toàn tỉnh còn khoảng 471.000 con lợn
Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện Vĩnh Phúc vẫn còn dịch tả lợn châu Phi. Toàn tỉnh còn khoảng 471.000 con lợn, giảm 25% so với thời điểm trước khi xảy ra dịch. Ông Bùi Như Ý, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Chăn nuôi lợn chiếm khoảng 80% trong tổng sản phẩm chăn nuôi của tỉnh. Hiện nay, công tác phòng chống, dập dịch rất khó khăn vì 80-85% chăn nuôi trên địa bàn tỉnh có quy mô nhỏ lẻ và nằm trong các khu dân cư. Nhiều hộ chăn nuôi quy mô lớn theo hướng trang trại chưa thực hiện được quy trình chăn nuôi đảm bảo an toàn sinh học; việc cách ly, quản lý các phương tiện ra vào chưa đảm bảo. Đặc biệt, giá lợn tăng cao trong khi đó, giá hỗ trợ tiêu hủy lợn của Nhà nước thấp sẽ khiến dịch tả lợn châu Phi có nguy cơ bùng phát mạnh trở lại dịp cuối năm. Bởi tâm lý “tiếc của”, một số hộ dân sẽ lén lút không thông báo chính quyền địa phương khi phát hiện lợn chết mà tìm cách tuồn ra thị trường hay tái đàn, mở rộng chăn nuôi trong thời điểm dịch vẫn còn.
Để hỗ trợ ngành chăn nuôi, tránh tình trạng dịch bệnh tả lợn châu Phi bùng phát mạnh trở lại, ông Ý cho rằng, một trong những biện pháp quan trọng nhất hiện nay là tập trung làm tốt công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân. Đối với những hộ còn lợn chưa bị dịch, cần siết chặt chăn nuôi theo hướng đảm bảo an toàn sinh học, kiểm soát tốt việc phòng dịch, cách ly, kiểm soát các phương tiện, người ra vào khu chuồng trại. Các địa phương cần tiếp tục tập trung làm tốt công tác quản lý, kiểm soát tình hình dịch bệnh từ khâu thu mua, giết mổ, bán ra thị trường. Đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, tiến hành tiêu hủy triệt để đàn lợn bị dịch. Cùng với đó, khuyến khích người dân chuyển đổi mô hình chăn nuôi sang nuôi gà, bò thịt, bò sữa...nhưng tránh chăn nuôi ồ ạt để không rơi vào tình trạng “được mùa mất giá, được giá mất mùa”.
Gợi mở về xu hướng chăn nuôi trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bùi Như Ý cho rằng, Vĩnh Phúc nên khuyến khích các hộ dân chuyển hướng sang chăn nuôi bò sữa. Hiện toàn tỉnh có khoảng 13.000 con bò sữa và chăn nuôi bò sữa đã và đang dần minh chứng được thế mạnh, tiềm năng, nhất là trong tháng 10 này, Việt Nam sẽ xuất khẩu chính ngạch lô sữa đầu tiên sang thị trường Trung Quốc.
Tiếp sức cho các hộ chăn nuôi, 11/10, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tổ chức hội nghị tập huấn, hướng dẫn cho trên 70 hộ chăn nuôi quy mô lớn theo hướng an toàn sinh học.
Thanh Nga
